Αρχές που πρέπει να διέπουν το νέο Οικογενειακό δίκαιο

Η Πολιτεία ετοιμάζεται να θεσπίσει ένα νέο Οικογενειακό Δίκαιο, το οποίο θα διέπει τις σχέσεις γονέα-παιδιού για πολλά έτη και κυρίως θα καθορίζει τη ζωή και ανατροφή των 44 παιδιών, οι γονείς των οποίων χωρίζουν κατά μέσο όρο κάθε ημέρα του ημερολογιακού έτους στην Ελλάδα¹ καθώς και του 11% των συνόλου των παιδιών, που σήμερα γεννιούνται εκτός γάμου. Η ΑΜΚΕ «Ενεργοί Μπαμπάδες για τα δικαιώματα του παιδιού» μελέτησε α. τις γνωμοδοτήσεις εγχώριων φορέων και συγκεκριμένα της Ελληνικής Ψυχολογικής Εταιρίας², του Συλλόγου Ελλήνων Ψυχολόγων³, του Συλλόγου Ελλήνων Κοιμωνιολόγων⁴, και του Συνηγόρου του Πολίτη⁵, β. τις διεθνείς υποχρεώσεις της χώρας, ιδίως αναφορικά με τη Διεθνή Σύμβαση για τα δικαιώματα του παιδιού⁶ και το ψήφισμα 2079/2015 του Συμβουλίου της Ευρώπης⁷, καθώς και γ. τη διεθνή εμπειρία, όπως αυτή αποτυπώνεται στη νομοθεσία χωρών όπου ήδη εφαρμόζεται η συνεπιμέλεια παιδιών ως το βασικό μοντέλο ανατροφής μετά από ένα χωρισμό, όπως η Δανία, η Σουηδία, η Καταλονία, το Βέλγιο, η Γαλλία, και το Kentucky των ΗΠΑ.

Προκειμένου το νέο Οικογενειακό Δίκαιο να ανταποκρίνεται στα παραπάνω, και να προστατεύει ουσιαστικά τα δικαιώματα των παιδιών, επιβάλλεται να διέπεται από τις ακόλουθες αρχές:

Αδια?σπαστες, κοινε?ς γονικε?ς ευθυ?νες και δικαιω?ματα (γονικη? με?ριμνα), χωρι?ς διαχωρισμο? μεταξυ? επιμε?λειας και λοιπής γονικής μέριμνας.

Να προσδιοριστεί? στον Νόμο ο?τι ει?ναι δικαι?ωμα και προς το βε?λτιστο συμφε?ρον του παιδιου? να ανατρε?φεται εξι?σου και απο? τους δυο γονει?ς.

Κατα? νομικο? τεκμη?ριο, δηλαδη? υποχρεωτικα?, κοινη? α?σκηση γονικη?ς με?ριμνας – επιμε?λειας (συνεπιμε?λεια) και απο? τους δυ?ο γονει?ς, ανεξα?ρτητα απο? την μεταξυ? τους νομικη? σχε?ση (ε?γγαμοι, διαζευγμε?νοι, σε δια?σταση, χωρίς γα?μο, κλπ).

Αφαι?ρεση της επιμε?λειας μο?νο σε περιπτω?σεις αποδεδειγμε?νης ακαταλληλο?τητας γονε?α (π.χ. κακοποι?ηση, παραμε?ληση τε?κνου κλπ).

Κατα? νομικο? τεκμη?ριο, ι?σος χρο?νος ανατροφη?ς, δηλαδη? ι?σος αριθμο?ς διανυκτερευ?σεων σε καθημερινο?τητα και διακοπε?ς, με εναλλασσο?μενη κατοικι?α, για τους γονει?ς που δεν τους ε?χει αφαιρεθει? η γονικη? με?ριμνα/επιμε?λεια (δηλαδη? που δεν ει?ναι αποδεδειγμε?να ακατα?λληλοι ως γονει?ς), πλην των περιπτω?σεων που υπα?ρχει α?λλη ε?γγραφη συμφωνι?α μεταξυ? τους.

Προσδιορισμο?ς του το?που κατοικι?ας του παιδιου? ως ο το?πος της τελευται?ας κοινη?ς κατοικι?ας των γονε?ων, κατα? τρο?πο, ω?στε το παιδι? να μην αλλα?ζει το?πο ανατροφη?ς (π.χ. να μην αλλα?ζει σχολει?ο). Η κατοικι?α μπορει? να αλλα?ξει μο?νο με ε?γγραφη συμφωνι?α των γονε?ων η? με οριστικη? δικαστικη? απο?φαση.

Να προσδιοριστει? στον Νο?μο ο?τι ει?ναι δικαι?ωμα του παιδιου? να ε?χει επαρκη? χρο?νο επικοινωνι?ας – με φυσικη? παρουσι?α – και με τους δύο γονείς και υποχρε?ωση και των δύο γονέων να εξυπηρετου?ν το δικαι?ωμα αυτο?, μεταξυ? α?λλων και πρακτικα? στις φυσικές μετακινη?σεις, εκτο?ς απο? τις περιπτω?σεις μονομερου?ς απομα?κρυνσης του ενο?ς γονε?α μακρια? απο? τον το?πο κατοικι?ας του παιδιου?.

Θέσπιση πλάνου ανατροφής (parenting plan) στο οποίο οι ασκούντες τη γονική μέριμνα/ επιμέλεια γονείς θα συμφωνούν στα θέματα ανατροφής του παιδιού, όπως ποια θρησκευτική παιδεία θα έχει, σε ποιο σχολείο θα φοιτήσει, ποιος παιδίατρος θα το παρακολουθεί, κλπ. Τα πεδία που δεν μπορούν να συμπληρώσουν από κοινού οι γονείς θα τα συμπληρώνει ο δικαστής.

Θε?σπιση επιβαρυντικη?ς περι?στασης σε περιπτω?σεις ψευδω?ν κατηγοριω?ν και ισχυρισμω?ν σε διαφορές που αφορούν στις σχέσεις γονέα παιδιού? – παρα?λληλα του?το να συνιστα? κακη? α?σκηση της γονικής μέριμνας/επιμε?λειας και να επισύρει την αφαι?ρεση? της.

Αυστηρε?ς ποινε?ς για ο?σους παραβια?ζουν τους ο?ρους συνεπιμε?λειας, ιδι?ως με σκοπο? την αποξε?νωση, ε?ως και αφαι?ρεση της γονικη?ς μεριμνας/επιμε?λειας. Ποινικοποι?ηση της γονικη?ς αποξε?νωσης.

Η Πολιτεία καλείται να προστατεύσει θεμελιώδη δικαιώματα των παιδιών, όχι απλώς υπακούοντας στις διεθνείς της δεσμεύσεις, και τα πορίσματα των επιστημόνων, αλλά με ειλικρινή βούληση αλλαγής του μοντέλου της επιμέλειας στην Ελλάδα.

Δεν πρόκειται για υπέρβαση, αλλά για την υιοθέτηση του αυτονόητου.

«Ενεργοί Μπαμπάδες, για τα δικαιώματα του παιδιού ΑΜΚΕ»

¹https://www.statistics.gr/documents/20181/c6722cda-7c31-4f55-9eaa-6177db8cdcd7

²https://elpse.com/wp-content/uploads/2020/07/ELPSE-KEIMENO-GIA-TH-SYNEPIMELEIA.pdf

³https://www.energoimpampades.gr/seps/

⁴https://www.energoimpampades.gr/syllogos-ellinon-koinoniologon-synepimeleia-teknon/

⁵https://www.synigoros.gr/resources/050820-epistolh-oikogeneiako-dikaio–2.pdf

⁶ν.2101/1992 – ΦΕΚ 192/Α/2-12-1992 https://www.energoimpampades.gr/722-2/

⁷https://assembly.coe.int/nw/xml/XRef/Xref-XML2HTML-EN.asp?fileid=22220